زهرا شمس‌احسان

سالمندی و مدیریت شهری

سالمندی یکی از مراحل تکامل زندگی انسان است که آخرین تحولات رشد آدمی در آن صورت می­‌پذیرد. آهنگ رشد در این مرحله نیز همچون دیگر مراحل زندگی دارای ویژگی­‌ها و تغییر و تحولات زیستی و روان شناختی پیچیده است و از آنجا که سالمندی فراگردی همگانی است که در کل زندگی ادامه می­‌یابد، لازم است خط مشی واقع­‌بینانه که با کلیه سطوح کشوری، محلی و خانوادگی و فردی توام باشد، به وجود آید تا گام موثری در جهت ارتقای سلامت همه­ جانبه­‌ی این قشر در جریانات زندگی مهیا گردد. آنان در محیطی امن، احساس استقلال و احترام و شأن و منزلت نمایند و با استفاده بهینه از خدمات اجتماعی، از سلامت اجتماعی و حقوق انسانی در جامعه برخوردار شوند.
پدر بزرگ­‌ها و مادر بزرگ­‌هایی که پاسداران ارزش‌ها و حفظ سنن اصیل و ارزیاب فرهنگ و میراث اجتماعی هستند. با توجه به تحولات ساختاری در سطح جامعه بزرگتر، از جمله تغییر در ترکیب جمعیت، رشد شهرنشینی، استقلال طلبی و فردگرایی، کوچکتر شدن ابعاد خانواده، تقلیل درآمدها، کاهش قدرت خرید اقشار و طبقات متوسط و پایین جامعه، اندازه مسکن، زوال تدریجی آتوریته و به ویژه منزلت و سلامت  اجتماعی سالمندان در جامعه و رشد جمعیت سالمندی در دهه­‌های اخیر، پیش بینی می­‌شود که نیاز سالمندان به دریافت خدمات حمایتی و رفاهی و تامین اجتماعی پیش از پیش محسوس می­‌شود.
واقعیت این است حجم عظیم تغییراتی که سالمندی جمعیت با خود به همراه خواهد داشت تمام ابعاد زندگی اجتماعی را در بر خواهد گرفت و تغییرات بنیادی را رقم خواهد زد تا جایی که دامنه­‌ی این تغییرات ابعاد مختلف جامعه را متاثر خواهد کرد و لازم است ضمن پیش‌بینی‌های لازم، می­‌بایست از پیش خود را برای آن آماده سازیم.
نظام سلامت، حوزه­‌ی خدمات اجتماعی، زیرساخت­‌های شهری و ... همگی به شدت متاثر از حضور درصد بالای جمعیت سالمندان خواهد بود که اگر خود را با نیازهای این گروه تطبیق نداده باشند، نمی­‌توانند از پس ارائه خدمات مقتضی برآیند. مدیریت شهری با توجه به جایگاه ویژه­‌ی خود می­‌تواند علاوه بر آماده­ شدن برای افزایش نرخ سالمندی جمعیت، پیشگام آگاهی­‌رسانی شود. در این میان شهرداری تهران با توجه به دسترسی نزدیک با شهروندان و امکان همکاری با سایر سازمان‌ها می­‌بایست هم در ساحت فیزیکی و هم اجتماعی زمینه­‌ی را برای مشارکت اجتماعی هرچه بیشتر سالمندان آماده کند. احداث مراکز ویژه سالمندی، طراحی پارک­‌ها و محیط‌های مناسب­ سازی­ شده برای سالمندان، ایجاد درگاه­‌های تعامل مستمر با سالمندان، جلب مشارکت سالمندان در برنامه­‌های مختلف، پیش­‌بینی نیازهای ویژه‌ی سالمندان در حمل و نقل شهری و طراحی فضاهای شهری تنها بخشی از مواردی است که می‌تواند به تدریج شهر را برای حضور فعال اجتماعی سالمندان آماده سازد.